Mei 2017: Het compostcirculatieplan

Grappig, rustgevend en tenenkrommend tegelijk. Het is een rake samenvatting van het boek, die grappig genoeg gedeeld kon worden door de enthousiastelingen én de critici. 

Was het een goed boek? De meningen waren verdeeld.
Een geweldig boek, want mooi taalgebruik, mooi gekunsteld. Of was die gekunsteldheid eerder irritant? Een hoofdpersoon die eigenlijk helemaal niet de hoofdpersoon is. En daarom terecht heel flets wordt neergezet- of doet die kleurloosheid afbreuk aan het verhaal? 

En: een platgetreden pad met de niet-zo-heel-subtiele verwijzingen naar ‘echte’ personen. Degenen die dat tijdens het lezen niet hadden opgemerkt, waren iets teleurgesteld bij de ontdekking ervan tijdens de bespreking. Vaker gedaan, net niet diepgaand genoeg, te bedacht, te weinig aan de verbeeldingskracht ontsproten, zonde.


Grappig, ja, vooral de passages over de tuin. Daar zat nog wel meer in. Hoe de natuur samenvalt met de mensen, de groei en ontwikkeling in de tuin en in vriendschappen en levens. De microkosmos op een volkstuinencomplex. De strijd tegen ongedierte en verzakkingen, de onderlinge vergelijkingen, vluchten naar de tuin.

De vraag die dan blijft is of de opbouw, de stijl, de weergave van het leven op de volkstuin en de onderlinge relaties voldoende tegenwicht bieden tegen dat platgetreden pad. En daar waren we het roerend over oneens.

Schilderij van Anton Valens: Jaap en Joop in de keuken.

maart 2017: wederzijds

Is het grappig of treurig? Unheimisch of saai? Te veel herhalingen van dezelfde situatie of wordt het steeds een beetje erger? Is de hoofdpersoon volstrekt paranoïde? Is hij een onbetrouwbare verteller? 

De bespreking van Wederzijds leverde een leuke discussie op. De aanvankelijke stemming was er een van lichte teleurstelling. Waarom zijn de recensies zijn enorm positief, en waarom zien wij dat niet?

Wat ieder wel herkende was de situatie van overlast waarin je niet wilt ingrijpen, of dat misschien niet durft. En dat je weet dat de politie je dan ook niet helpt. Maar niet iedereen was het er mee eens dat dit voldoende uitgewerkt was in het boek. Waar het bij de een een akelig gevoel opriep, schoot de ander wat meer in de weerstand: “wat een flapdrol, neem die fiets nou niet aan!”. 

Maar toch die persiflage op degene die geen boze burger wil zijn (geen boze witte man) maar dat eigenlijk wel een beetje is, die ergens in stapt en er niet meer vanaf komt (het leek wel Hello Fresh of de Postcodeloterij), die heeft ook wel wat. Het gegeven is aardig. 

Wil hij eigenlijk wel weg? Vertelt hij wel alles? Op het moment dat de wijn van de Sligro bezorgd werd, gingen we toch twijfelen. En het toch wel verrassende einde droeg daar aan bij. 

We hadden een geanimeerd gesprek, waarin heel veel aspecten van het boek langskomen. Niemand veranderde echt van mening, maar het was lang geleden dat we een boek hadden waar de meningen zo prettig over verdeeld waren. 

En de poppetjes op het omslag kunnen we niet meer los zien van Dumb ways to die.  

Januari 2017: de bekeerlinge

De verteltrant van het boek kwam ons bekend voor: in oorlog en terpentijn bedient Hertmans zich van hetzelfde principe. De afwisseling tussen het verhaal in het verleden en de zoektocht van de hoofdpersoon in het heden kan heel hinderlijk zijn. Toch is het dat in deze roman niet, want hoewel dat de auteur erg op de voorgrond plaatst, sleurt het je ook weer verder mee.

Het idee om aan de hand van een flard een verhaal te reconstrueren boeide. Wat is er terug te vinden aan historische feiten en wat kun je als auteur zelf inkleuren. En wat zijn de gevolgen daarvan voor het verhaal? Een beslissing om met een baby op de rug achter je oudere kinderen aan te gaan is niet historisch te reconstrueren, maar het dilemma is invoelbaar.

De rustige verteltrant met mooie formuleringen nam de lezers mee, soms in woede of wanhoop, soms in vreugde. Het bood ook een doorkijk op de huidige verwarrende tijd, schiep een ander perspectief. De (on)verdraagzaamheid die geloven soms kunnen meebrengen, de gevolgen van standsverschillen.

Het was een boek dat bleef hangen, waar we zo nu en dan aan terug dachten. Een goed teken, in dit geval.