Wij zijn een leesclub van oud-medewerkers van Boekhandel Kooyker in Leiden, en bespreken sinds 2003 in wisselende samenstelling nieuwe en oudere boeken.

woensdag 7 december 2011

November 2011: Post voor mevrouw Bromley

De Eerste Wereldoorlog blijkt voor ons allemaal een relatief onbekend deel van de geschiedenis te zijn. Een deel van de avond wisselen we dan ook uit wat we ervan weten. Gezamenlijk komen we een heel eind, hoewel niemand weet waarom Nederland neutraal bleef in deze oorlog.

We weten wel wat andere boeken over het thema te noemen, en sommigen hebben die ook gelezen. De vraag is dan of dit boek hierop een aanvulling is, of dat bijvoorbeeld Faulks (Birdsong) en Remarque (Im Westen nichts neues) niet te overtreffen zijn.
Allemaal vinden we het thema interessant en hebben we enige vorm van fascinatie voor die vreemde vorm van oorlogvoeren, met loopgraven. De kijkers van de tweede serie van Downton Abbey zien ook veel dat ze bekend voor komt.

Maar goed, het boek zelf. De overheersende stemming is positief. Kritische kanttekeningen zijn er van Noor en Driever (over de mail). Noor vond het op zich wel mooi, maar kreeg er geen rillingen van terwijl ze dat wel had gehoopt. We zagen allemaal een beetje op tegen het aantal pagina's, maar tijdens het lezen bleek dat geen enkel probleem. Het leest gemakkelijk en je blijft nieuwsgierig naar het verloop.

De discussie verliep langs de vraag of het tweede deel van het boek (in de loopgraven) nu wel of niet en goede toevoeging is op het eerste deel. Het eerste deel werd erg gewaardeerd. De verhaallijn rond de vader van John heeft veel indruk gemaakt, evenals de schets van de Engelse maatschappij in die tijd. Er zijn verschillende verhaallijnen waar nog even over doorgepraat wordt: Johns liefde voor Mary (tenenkrommend, ziet hij dan niet dat het niks wordt?), de vriendschap met William (wat voegt die eigenlijk toe aan het geheel?), de dood van Johns vader (zelfmoord of lijdzaam afwachten als het toch al mis gaat?).

John zelf wekt wat irritatie, hij loopt voor alles weg, dus wat dat betreft is het prettig dat hij in deel 2 in actie komt. Maar mooi in deel 2 is ook de spiegeling dat zowel John als Martin op zijn vader lijkt en daardoor in de problemen komt. De beschrijvingen van de oorlog zijn levendig. Het tweede deel zorgt ervoor dat je op een andere manier naar het eerste deel gaat kijken.

Veel lof is er ook voor Stefan Brijs, die zulke verschillende boeken weet te schrijven.

vrijdag 21 oktober 2011

Oktober 2011: Vissen veranderen bij kou van zwemrichting

De mooiste alternatieve titel voor dit boek kwam van Rutger: Extreem koud en steeds dichterbij. Verder waren we het er over eens dat de titel, hoewel erg lang, de lading toch wel dekte. Iemand merkte wel scherp op dat met zo'n moeilijke titel en zo'n ingewikkelde auteursnaam moeilijke vragen in de boekhandel voor de hand liggen. (Sander had het boek dan ook in een boekhandel tussen de natuurboeken aangetroffen).

Het werd geen heel lange discussie deze avond. De kernvraag bleef of het bezwaarlijk is als een boek een keer lekker over the top is, zoals een romantische Kerstfilm waar uiteindelijk alles maar dan ook alles goedkomt. Het genre had duidelijk voor- en tegenstanders. Iedereen was het er over eens dat het boek gemakkelijk leest en zeker vermakelijk is.
Briljant? Nee. Echte literatuur? Ook niet.
De voorstanders van het genre vonden het lekker lezen, en vonden het geen probleem om na het dichtslaan va het boek alles weer te vergeten. De tegenstanders mopperden over bordkartonnen personages en voor de hand liggende verhaallijnen.

Het bleek daarnaast uit te maken met welke verwachtingen iemand aan het boek begonnen was. De flaptekst wekte misschien meer de verwachting van een verhaal sterk uit het perspectief van het kind, en een iets diepgravender analyse van de positie van het kind. Als je uit die gedachte begon te lezen, kwamen alle andere personages (die toch veel aandacht kregen) over als irritante randfiguren. Begon je wat meer blanco aan het boek, dan kwam het als geheel wat beter binnen.

Voor de volgende keer maar weer iets stevigers.

maandag 12 september 2011

Augustus 2011: De vrije wereld

Dank aan Marianne voor het verslag!

De vrije wereld van David Bezmozgis wekt grote verwachtingen. Het is mooi vormgegeven, er wordt gesproken over de nieuwe Tsjechov of Roth. Maar wij kwamen tot de conclusie dat het boek de verwachtingen niet waar maakt. En David Bezmozgis is geen Anton Tsjechov en zeker geen Philip Roth.

Sander vond te weinig in het boek gebeuren. Het was voor hem te weinig interessant om door te lezen. Hij heeft het boek gelezen tot pagina 166. Rutger vond wel dat er in de laatste 100 pagina’s van het boek van alles gebeurde, toen werd het zelfs ook nog wel een beetje spannend, maar ook hij had er van tevoren meer van verwacht. Dindy zei dat de dingen die dan opeens voorvallen niet beklijven. Terwijl het boek gaat over zeer bepalende gebeurtenissen in het leven van de familie Krasnanski, is het erg op afstand geschreven en raakt het verhaal je niet. Arno vond het verhaal kabbelt. Terwijl het onderwerp van het boek zich wel leent voor een mooi geschreven verhaal. Aanvankelijk leek het wel wat te worden met De vrije wereld, maar gaandeweg vervlakte het erg. Alle emoties die in het boek zitten worden te weinig uitgewerkt, terwijl er heel veel vlug wordt aangestipt. We willen kortom meer weten van de personages en we hebben behoefte aan verdieping. Een andere kortom is: Het boek is prima te lezen, maar het pakt je nergens.
 
Voor de volgende keer lezen we: Vissen veranderen bij kou van zwemrichting van Pierre Szalowski. De opdracht is - naast lezen en er een mening over vormen - een alternatieve titel verzinnen, want deze is natuurlijk veel te lang.

maandag 13 juni 2011

Juni 2011: Legende van een zelfmoord

Een boek dat pas als je het gelezen hebt en er over door praat, vorm aanneemt in je hoofd. Door uit te wisselen wat wij in dit boek gelezen hadden en door vragen te stellen over de inhoud, voegden we als het ware een -nuttige- laag toe aan het boek. Vraag is dan wel of je dat moet willen: had het niet meer uit het boek zelf naar voren moeten komen?

Erg sterk was het hoofdverhaal, over de jonge Roy die door zijn -ietwat onverantwoordelijke- vader wordt meegenomen naar een onbewoond eiland. Omdat je uit de eerdere verhalen weet dat de vader zelfmoord pleegt, komt het als een enorme schok dat het in dit verhaal juist andersom is. Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom de auteur dit doet, en het komt het boek erg ten goede.

Daarin telt ook mee dat in recensies te lezen is dat in werkelijkheid de jonge Vann (Roy) weigerde mee te gaan naar het eiland. De vader heeft de centrale rol. Hij denkt vooral aan zichzelf en slaagt er wonderwel in om na de dood van Roy dingen doen die zijn rol in het verhaal alleen maar verdacht maken. Arno suggereerde nog dat de zelfmoord van Roy een soort hallucinatie is?
Tegelijkertijd toont de vader na de zelfmoord ineens een inzicht in de belevingswereld van zijn zoon die hij daarvoor steeds miste. Zo lang ze samen zijn, verdiept hij zich vrijwel niet in het welzijn van zijn zoon en behandelt hem als een volwassene. Door bijvoorbeeld zijn nachtelijke huilbuien legt hij een enorme psychische druk op de schouders van zijn zoon.
We denken dat het woord Legende in de titel verklaard wordt door dit verhaal: dit is een sterk fictief gedeelte, misschien een soort What if?
Het verhaal laat je niet met rust, en maakt je nieuwsgierig naar ander werk van Vann, ook al lijkt hij steeds weer over de zelfmoord van zijn vader te schrijven.

De rest van het boek echter vonden we minder geslaagd. De andere verhalen beklijven niet, zeker niet de verhalen na het hoofdverhaal. Marianne gaat voor ons uitproberen of dat verandert als je die laatste verhalen eerst leest. Deze andere verhalen plaatsen de gebeurtenis van de zelfmoord van de vader wel in een kader, maar vallen in het niet vergeleken bij het hoofdverhaal. En alles bij elkaar, is het nu een roman met verschillende perspectieven of toch een verhalenbundel? Wordt het als roman neergezet omdat verhalenbundels het minder goed doen?

Er bleven wat losse eindjes over: hoe zit het nu met al die ogen? De ogen van de vissen, van Rhoda? En de rol van de vissen? En de vis op het omslag, met revolvers erin?

donderdag 7 april 2011

April 2011: Kamer


Wat een stom omslag zeg. Het wekt heel andere verwachtingen. En de aanbevelingen op het omslag hielpen ook al niet echt. Gelukkig werd er, zoals Arno zei, in de boekenwereld gefluisterd dat het goed was. En dat was het.

Een favoriete passage was de terugkeer naar Kamer. Je kijkt als lezer mee door de ogen van Jack maar ziet meer dan hij. Dat is in het hele boek heel knap gedaan, maar hier krijgt het extra lading omdat de perspectieven van moeder en zoon zo verschillend zijn.

We blijven wat hangen in de discussie over Jacks taal. Het is een van de opvallendste elementen  in het boek, maar we zijn niet onverdeeld enthousiast. Je moet even wennen, hoewel dat erger was bij degenen die het in het Nederlands lazen dan bij de Engelse editie.
Hoe kan het dat Jacks moeder en de wereld op tv wel lidwoorden gebruiken, en Jack niet? Zijn voor hem de dingen in de kamer enkelvoudige dingen die een naam hebben, net zoals hij? Dan heb je inderdaad Tafel, en Bed. Maar ‘in’ tv moet hij toch ook andere tafels zien? Zijn die dan ook Tafel?

Mooi ook was de onontkoombaarheid van een ontsnappingspoging: Jack wordt groter en gaat meer vragen stellen, en moeder weet dat ze dat niet vol kan houden. Als lezer ben je bezorgd: heeft ouwe Nick eigenlijk nog wel die bruine pick-up of heeft hij een personenauto en eindigt Jack in de kofferbak?

Komt dit boek in onze favorieten top drie? Dat nu waarschijnlijk ook weer niet, maar we hebben het allemaal geboeid gelezen.  Na hier en daar een lastige start had vrijwel iedereen de ervaring dat het maar moeilijk weg te leggen was.

maandag 21 februari 2011

Februari 2011: Vrijheid



Verwachtingen, dat is het centrale thema van dit boek. Mensen die elkaar gek maken met hun verwachtingen. Verwachtingen van ouders en kinderen, die niet worden uitgesproken maar die er wel zijn. Of die wel worden uitgesproken en waar je dan onder gebukt gaat. Welke vrijheid heb je onder zulke verwachtingen? En kun je het als ouders eigenlijk wel goed doen? Komen zulke processen niet altijd kijken tussen mensen met zo'n sterke band? Een kind wil het altijd graag goed doen voor zijn ouders, maar wat als beide ouders andere verwachtingen hebben?

Franzen weet met een enkele pennenstreek van alles neer te zetten, zo terloops dat je er soms van schrikt hoe veel daar dan eigenlijk staat. Je kunt kiezen hoeveel je er van meeneemt. Het onderhuidse kun je wel of niet oppikken. Het gaat eigenlijk over alles wat er echt toe doet in het leven. Bestaat vrijheid wel zo lang er anderen zijn die ook hun vrijheid willen?

Nee, te afstandelijk, zeiden sommige leesclublezers. De personages zijn onaangenaam en door de afstandelijkheid blijft het verhaal te ver van je vandaan. Sommige passages zijn ook te lang, met name het stuk over mijnbouw.

Een meesterwerk, zeiden anderen. Knap dat je beeld van de personages zo verandert terwijl je leest. Een gebeurtenis kleurt wanneer je die vanuit verschillende perspectieven bekijkt. En bijzonder knap dat eigenlijk niet een van de personages sympathiek overkomt, maar dat je toch wilt weten wat ze beweegt. Ze grijpen je bij de keel, onsympathiek of niet. En door de gelaagdheid en de perspectieven krijg je toch een gevoel van sympathie voor een van hen. Alles is even waar, Walter is een lieve goedzak maar ook een sukkel.

Is het een Great American Novel of is het universeel? De gevoelens en thema's zijn universeel, maar het wordt op een zeer Amerikaanse manier naar buiten gebracht. 

Het einde van de bespreking was toch heel positief. Het boek werd geroemd en als vanzelf vroegen wij ons af wat we na de eerste zeven jaar de beste leesclubboeken vinden? Wat is onze top drie uit de lijst met boeken, en welke boeken waren de afknappers? 

En toen we het toch over meesterwerken hadden, kwamen we tot een griezelige ontdekking: we bleken niet in staat om vijf echt goede vrouwelijke hedendaagse auteurs te noemen. Daar komen we de volgende keer dus op terug: de beste, de slechtste en de vrouwen.