Wij zijn een leesclub van oud-medewerkers van Boekhandel Kooyker in Leiden, en bespreken sinds 2003 in wisselende samenstelling nieuwe en oudere boeken.

vrijdag 13 februari 2015

Januari 2015: De smalle weg naar het verre noorden



Lichtelijk geschokt waren we, toen Sander de recensie uit Trouw voorlas. Of non-recensie beter gezegd, want De smalle weg naar het verre noorden was volgens het dagblad niet eens een bespreking waard. Ook niet (of misschien wel juist niet) nu het de Booker Prize had gewonnen. Matig was de roman van Flanagan. Pagina's vol research die maar niet tot leven willen komen, vervlochten met zinnen die 'net naast een beknopte formulering zitten'.


Een aardig idee van Trouw. In een tijd waarin veel boekenkopers van prijswinnaar naar prijswinnaar hollen in plaats van stil te staan bij hun eigen smaak, kan het helemaal geen kwaad om toe te lichten waarom je een bekroond werk niet goed vindt. Maar of Flanagans boek hierbij nu het lijdend voorwerp moet zijn? Daarover waren we het niet per se met de krant eens.


Eens waren we het sowieso niet. De een vond het een stroef begin, de ander zat in een oogwenk in het verhaal. En waar sommigen de oorlogspassages het hart van het boek vonden en het liefdesverhaal bijzaak, bleek voor een enkeling precies het omgekeerde te gelden. Impact hebben de oorlogsscènes zeker. Flanagans beschrijvingen zijn zo scherp dat ze alle zintuigen aanspreken. Je hoort het tikken van de regen, voelt het zuigen van de modder, ruikt de stank van bederf. Twee van ons werden lezend betrapt met een grimas op het gezicht, het boek ver van zich afhoudend.


Een roman zo levendig dat het een fysieke reactie teweegbrengt – die treffen we niet vaak. Maar daar moet je als lezer wel tegen kunnen. Voor Sander was het een pluspunt: dit soort scènes laten een voor ons tamelijk onbekende geschiedenisperiode heel dichtbij komen. Voor Marianne kwam het juist te dichtbij. Misschien ook wel omdat het boek een heel genuanceerd oorlogsverhaal wil zijn: het schetst de situatie van personages voor en na de oorlog en laat ook de mindset van de Japanse en Koreaanse kampbeulen wel heel dichtbij komen.


Alleen dat liefdesverhaal, tja. Al zorgde het voor prachtige poëtische zinnen, verhaaltechnisch stak het misschien toch een beetje bleek af bij de Birma-episode. Flanagan zal zijn boekenprijs niet te danken hebben aan de vrijage op het strand, de toevallige naoorlogse ontmoeting of de (te) lang uitgesponnen brandscène aan het slot. Is de Booker Prize daarmee onterecht? Dat is lastig te zeggen. Maar een recensie is hij volgens ons meer dan waard.