Wij zijn een leesclub van oud-medewerkers van Boekhandel Kooyker in Leiden, en bespreken sinds 2003 in wisselende samenstelling nieuwe en oudere boeken.

vrijdag 24 oktober 2008

Oktober 2008: Hart der duisternis

De aantallen meelezers namen exponentieel toe deze keer: we waren met zijn zessen. Dindy mocht als eerste het woord nemen. Zij las een vertaling uit 1924 met een hoop oo’s en sch, maar dat droeg bij aan de sfeer van het boek. Dindy vond het een mooi en spannend boek, weliswaar traag maar verteld als een avonturenroman. In de editie die zij las, zaten nog twee andere verhalen. Het verhaal ‘ jeugd’ ging vooraf aan Hart der duisternis en dat vond zij eigenlijk mooier. Het contrast tussen die twee verhalen was heel scherp, en Dindy vroeg zich af of het wel ernst was.
Het tijdsbeeld bleef haar bij, hoe men tegen een totaal vreemde wereld aankijkt, hoe die vreemde dingen worden geïnterpreteerd, en hoe anders je referentiekader is zonder moderne middelen als tv en internet.

Ook Arno was enthousiast, hij had het boek met plezier gelezen. Hij moest wel even zijn beeld bijstellen, want ondanks de flaptekst had hij het verhaal in Zuid-Amerika geplaatst. Dat was meer mensen overkomen. De donkere sfeer, de grote rivier, het oerwoud, het lijkt allemaal naar Zuid-Amerika te wijzen. Maar het ivoor weer niet.
Arno vroeg zich af wat nu precies het doel van de reis van Marlow was: ging hij de zieke Kurtz ophalen? Moest hij Kurtz weghalen omdat hij er een potje van maakte? Moest Kurtz weg omdat zijn termijn voorbij was? Verder meldt Arno dat er een autobiografisch element in het boek te vinden is: ook Conrad zelf maakte een reis op een stoomboot naar Congo.

Marianne had het boek al eerder gelezen, en had het herlezen lang uitgesteld vanwege de herinnering aan de donkere sfeer van het boek. Ook zij vond het traag maar indrukwekkend. Niet alleen is het indrukwekkend hoe de sfeer neergezet wordt, maar ook hoe veel er te raden blijft, wat je zelf in moet vullen. Het blijft actueel, het blijft je meesleuren. Het is een zoektocht van de mens naar zijn diepere drijfveer, naar begrenzing; het boek heeft een duidelijke morele boodschap. Ook intrigerend is de Poolse afkomst van Conrad zelf. Al met al een goede ervaring, maar een derde keer dit boek lezen ziet Marianne niet zo zitten.

Noor had moeite met het taalgebruik, en besloot na enig bladeren in de editie van Dindy dat die haar wellicht beter lag. Noor heeft de indruk dat ze het een en ander van het boek heeft gemist, doordat ze het lastig vond haar aandacht er bij te houden. De omslag in het beeld van Marlow over Kurtz vond ze verwarrend. Wel denkt Noor dat ze het boek nog eens wil herlezen, maar dan misschien in een andere uitgave.

Marieke moest eerst een paar brillen afzetten tijdens het lezen: het speelde niet in Zuid-Amerika, noch in Vietnam. En de stijl van het boek maakte het verder ook niet erg geschikt voor in de trein, dit is niet een boek waar je inkomt als je reist op het traject Leiden-Den Haag. Ook Marieke vond het een memorabel boek, donker en avontuurlijk. De eigen interpretaties van bepaalde gebeurtenissen (of in ieder geval de mogelijkheid daartoe) kan zij erg waarderen. Alleen het einde van het boek, waarin Marlow de verloofde van Kurtz bezocht voegt volgens Marieke niet zo veel meer toe.

Dineke tenslotte was de enige die het boek in het Engels had gelezen, en was benieuwd wat voor verschillen dat opleverde. Marianne was eerst in een Engelstalig exemplaar begonnen, maar heeft dat toch maar omgeruild voor een Nederlands. Dineke was enthousiast, je kunt in dit boek eindeloos diep graven maar je kunt het ook als een avonturenroman lezen. Het is spannend en je wilt weten wat er nog meer gaat gebeuren, het wekt het gevoel op van vroeger als er in de kinderkerk een zendeling kwam vertellen.

Uiteindelijk zijn we het er over eens dat dit een van de meest tragische en avontuurlijke reisverhalen ooit is, en dat Bas Heijne een pluim verdient voor de vertaling.

En de verdere leestips die langskwamen deze keer zijn:
Richard Yates: Paasparade
Basani: de tuin van de Fitzi-Continis
Karel Capek: een doodgewoon leven
Esther Gerritsen: een kleine miezerige god.
Deze laatste bespreken we op 17 november bij Marianne.

Nog een filmtip: Happy go lucky.